Pytania na obronę na kierunku Informatyka i ekonometria
Pytania z zakresu ekonomii
- Pojęcie i funkcja pieniądza
Pieniądz – materialny lub niematerialny środek, który można wymienić na towar lub usługę.
Ekonomiczne funkcje pieniądza:
– cyrkulacyjna (transakcyjna) – pieniądz jest powszechnym „środkiem wymiany” w transakcjach kupna-sprzedaży.
– obrachunkowa (miernik wartości towarów) – przy pomocy pieniądza możliwe jest wyrażenie wartości innych towarów w postaci cen towarów w jednostkach pieniężnych.
– płatnicza
– tezauryzacyjna – funkcję tezauryzacji, pieniądz spełnia wtedy, gdy środki pieniężne uzyskane ze sprzedaży towarów lub usług nie są przeznaczane na zakup innych towarów lub pokrycie zobowiązań, lecz są przechowywane.
Społeczne funkcje pieniądza:
– behawioralna (zachowawcza) – pieniądz jest środkiem determinującym ludzkie zachowania, ponieważ jest ekwiwalentem wszystkiego, co jest człowiekowi niezbędne do życia
– motywacyjna – funkcja motywacyjna pieniądza jest powszechnie stosowana przez pracodawców w celu pobudzenia pracowników do efektywniejszej pracy.
– informacyjna (komunikacyjna) – pieniądz stanowi źródło informacji o sytuacji ekonomicznej, które je emituje
– dezintegracyjna – pieniądz powoduje rozpad struktur społecznych i powstanie nowych. Poprzez dążenie do wzbogacenia się wywołuje wiele różnic między grupami społecznymi.
– integrująco-instytucjonalna – pieniądz wpływa na powstanie i kształtowanie się stosunków między ludźmi. Na ich podłożu powstają instytucje społeczno-finansowe, które mają za zadanie zaspokajanie społecznych potrzeb.
2. Agregaty monetarne – budowa i interpretacja
Istnienie agregatów pieniężnych definiuje istnienie wielkości pieniądz w ujęciu statystycznym, wartości opisującej wielkość podaży pieniądza w gospodarce jak również jej rodzaje.
M0 (baza monetarna) – monety i banknoty w obiegu M0=R+C
M1 (ilość pieniądza będącego środkiem wymiany) – gotówka w obiegu oraz wkłady w bankach
M2 (wielkość podaży pieniądza)
M3 (podaż pieniądza)
3. Instrumenty polityki pieniężnej NBP
Do głównych instrumentów polityki pieniężnej banku centralnego należą: rezerwy obowiązkowe, kredyty refinansowe i operacje otwartego rynku.
Rezerwy obowiązkowe:
Rezerwy obowiązkowe, to środki pieniężne, jakie banki są zobowiązane utrzymywać na swoich rachunkach w banku centralnym. Rezerwy obowiązkowe posiadają podwójne zadanie:
– są one instrumentem polityki pieniężnej banku centralnego, za pomocą którego steruje się obiegiem pieniądza i udzielaniem kredytów przez banki komercyjne.
– rezerwy obowiązkowe są dla banków komercyjnych specjalnym rodzajem ich rezerw płynności
Operacje refinansowe:
Bank centralny w celu uzupełnienia zasobów pieniężnych innych banków dokonuje tzw. operacji refinansowych. Przybierają one formę kredytu refinansowego. Do kredytów refinansowych zalicza się:
– kredyt lombardowy – udzielany przez bank na bardzo krótki termin (kilkudniowy) pod zastaw posiadanych przez bank komercyjny papierów wartościowych. Wysokość tego kredytu przeważnie nie przekracza 75% wartości nominalnej zdeponowanych dokumentów.
– kredyt redyskontowany – związany jest z obrotem wekslowym w gospodarce.
Operacje otwartego rynku:
Operacje otwartego rynku należą do instrumentów regulującego podaż pieniądza na rynku i jednocześnie regulując płynność banków. Polegają na kupnie bądź sprzedaży przez bank centralny określonych papierów wartościowych na rynku pieniężnym
4. Instytucje finansowe i instrumenty finansowe
Instytucje finansowe – podmiot ekonomiczny, który charakteryzuje się obracaniem instrumentami (główny przedmiot) oraz instytucjami (główny składnik majątku)
Klasyfikacja:
I emitują własne instrumenty finansowe – banki, fundusze inwestycyjne dokonują wtórnych obrotów – domy maklerskie, kantory wymiany walut
II kreują instytucje będące pieniądzem – bank centralny, banki komercyjne, podmioty, które emitują instytucje nie będące pieniądzem
Instrument finansowy – jest to roszczenie majątku jednego podmiotu względem drugiego.
Klasyfikacja:
I
instrumenty właścicielskie – udziały skarbowe, komunalne (sp. z o.o.), akcje (S.A)
instrumenty dłużne – obligacje, kredyty, weksle, bony skarbowe, bony pieniężne, krótkoterminowe papiery dłużne, lokaty bankowe
II
instrumenty pośrednie – emitowane są przez instytucje finansowe np. jednostki uczestnictwa, listy zastawne, kredyty bankowe i depozyty
instrumenty bezpośrednie – emitowane są przez podmioty niefinansowe, np. akcje, obligacje, weksle, bony skarbowe, bony pieniężne
III
instrumenty bazowe (rzeczywiste)
instrumenty pochodne (derywaty)
5. Kurs walutowy – rodzaje i determinanty
kurs walutowy – cena danej waluty wyrażona w innej walucie. Miejscem transakcji, na którym przedmiotem są waluty jest rynek walutowy.
Rodzaje kursów walutowych:
– kurs sztywny – ustalony przez organ państwa, nie podlega wahaniom
– kurs stały – ulega wahaniom wywołanym grą popytu i podaży, zakres wahań jest ściśle określony
– kurs płynny – kształtowany jedynie poprzez popyt i podaż
Czynniki oddziałujące na wysokość i zmiany kursu:
– ekonomiczne:
* podaż walut obcych na krajowym rynku
* popyt na waluty obce
* różnice stóp procentowych oraz stóp inflacji na rynku obcym i krajowym
* polityka walutowa
* stan gospodarki kraju oraz jego partnerów gospodarczych
– polityczne:
* sytuacja międzynarodowa
* napięcia polityczne
– psychologiczne:
* związane z oczekiwaniami dotyczącymi przyszłego stanu gospodarki
6. Inflacja, jej pomiar i przyczyny
Inflacja – wzrost ogólnego poziomu cen
Najpopularniejszą miarą inflacji jest indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI). Prócz całorocznego indeksu wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych jest także indeks dla poszczególnych miesięcy roku – np. inflacja grudzień do grudnia. Drugą miarą jest indeks cen producentów (PPI). Jest to wskaźnik zmiany cen produkcji przemysłowej.
Przyczyny inflacji:
– nadmierna emisja pieniądza:
* dodruk banknotów niemających pokrycia
* oprocentowanie pieniędzy
* działalność kredytowa banków komercyjnych
– niespodziewany i gwałtowny wzrost kosztów produkcyjnych
– wzrost zagregowanego popytu w gospodarce
– niezrównoważony budżet państwa
– przeinwestowanie gospodarki
– ingerencja państwa w politykę emisyjną Banku Centralnego
– wadliwa struktura gospodarki
– import inflacji
– długookresowe dodatnie saldo bilansu handlowego
– monopolizacja gospodarki
– zadłużenie głównych przedsiębiorstw w danym sektorze
7. Bezrobocie i jego przyczyny
Bezrobocie jest zjawiskiem społecznym polegającym na tym, że część ludzi zdolnych do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego zatrudnienia z różnych powodów.
Osobą bezrobotną w rozumieniu przepisów Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy jest osoba, która:
– ukończyła 18 rok życia
– nie ukończyła 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn.
– aktualnie nie uczy się na żadnym szczeblu kształcenia lub nie jest skierowana na szkolenie Powiatowego Urzędu Pracy
Przyczyny bezrobocia:
– przekształcenia gospodarcze
– brak doświadczenia
– odległe miejsca pracy
– sytuacja ekonomiczna
8. Ryzyko – istota, rodzaje
Słowo ryzyko pochodzi od starowłoskiego risicore, które oznacza odważyć się. Według ekonomicznej teorii ryzyka Willeta ryzyko jest terminem o różnych znaczeniach powszechnie używanych w życiu codziennym. Łącząc pojęcie ryzyka z niepewnością i wykorzystując determinizm filozoficzny, uznał on, że powinno się mówić jedynie o wrażeniu lub złudzeniu przypadkowości, co jest efektem niedoskonałości wiedzy o prawach rządzących rzeczywistością. Willet uznawał ryzyko za stan otoczenia i twierdził, że ryzyko należy odnosić do stopnia niepewności czy określony skutek w ogóle wystąpi, a nie do prawdopodobieństwa jego wystąpienia.. Ryzyko rozumiane jako stan otoczenia jest obiektywne i skorelowane z subiektywną niepewności.
Rodzaje:
I
– ryzyko właściwe – związane z działaniem prawa wielkich liczb i odnoszące się do zjawisk o charakterze katastroficznym, jak pożar, powodzie itp.
– ryzyko subiektywne – związane z niedoskonałością człowieka, który subiektywnie ocenia prawdopodobieństwo wystąpienia pewnych zjawisk w przyszłości.
– ryzyko obiektywne – forma absolutna niepewności, która związana jest z niemożliwością przewidzenia niektórych zjawisk.
II
– ryzyko stałe (niezmienne) – dotyczy całego systemu gospodarczego
– ryzyko niestałe (zmienne) – dotyczy danego przedsiębiorstwa
III
– ryzyko projektu – związane z technicznymi warunkami realizacji projektu
– ryzyko firmy – związane z błędną oceną przez firmę inwestującą przyszłych warunków rynkowych
– ryzyko właścicieli – wynikające z braku zainteresowania właścicieli różnicowaniem kierunków rozwoju firmy
9. Zasady podatkowe
Zasady podatkowe – zestaw zaleceń formułowanych przez teorię ekonomi i finansów pod adresem państwa. Wykształciły się one na skutek historycznego rozwoju państwa, budżetu i podatków
Pierwsze zasady podatkowe zostały stworzone przez Adama Smitha a w ich skład wchodziły cztery podstawowe kanony: